Meer te besteden dit jaar?
Vorig jaar had u 3,5 procent meer te besteden dan een jaar geleden. Dat is het gemiddeld besteedbaar inkomen na aftrek van de inflatie. De stijging kwam volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vooral tot stand door hogere cao-lonen. Jaagt dat de inflatie steeds aan? Vraag het aan drie economen, en je krijgt twee verschillende antwoorden. Een poging tot overzicht van een glibberige materie.
In 2024 lagen de cao-lonen gemiddeld 6,6 procent hoger dan in 2023. Toen stegen de lonen gemiddeld met 6,1 procent. Sinds de tweede helft van 2023 zijn de cao-lonen ieder kwartaal meer dan 6,2 procent gestegen. De grootste toename van 6,9 procent was in het derde kwartaal van vorig jaar. Het gemiddelde van vorig jaar is de hoogste loonstijging in 40 jaar, stelt het CBS.
Toekomstig en al 'genoten' geld
In de komende 12 maanden zal de gemiddelde loonstijging afnemen, blijkt uit de maandberichten van werkgeversvereniging AWVN. Nieuw afgesloten cao’s van december 2024 bevatten een gemiddelde loonsverhoging van 4 procent. De AWVN rapporteert over de nieuwe en vernieuwde cao's, en kijkt dus naar de toekomst. Het CBS kijkt achteruit, naar wat al is afgesproken en is uitbetaald. Maar de werkgevers hebben er ook alle belang bij om de loonsverhogingen zo laag mogelijk te rapporteren.
Reële loonstijging
De lonen in nieuwe en vernieuwde cao’s van 2024 bevatten een stijging van gemiddeld 5,3 procent, blijkt uit jaarcijfers van werkgeversvereniging AWVN. Dat is 2 procent boven de gemiddelde inflatie van vorig jaar. Over heel 2024 ging het reële loon omhoog met 3,5 procent gemiddeld. Hoeveel extra koopkracht dat oplevert hangt sterk af van persoonlijke omstandigheden. Bovendien gelden de cijfers van de AWVN voor de nabije toekomst, tijdens de looptijd van de nieuwe cao.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) kijkt naar de uitbetaalde cao-lonen en komt dan met een gemiddelde loonstijging over 2024 van 6,6 procent. Een half procent meer dan in 2023, en de hoogste stijging sinds 1982. Maar dit cijfer gaat over cao’s die eerder zijn afgesproken, deels stammen de afspraken over getrapte loonsverhogingen nog uit 2022. Economen zien hierin een compensatie voor 2022 en 2023, toen het besteedbare inkomen procenten lager was dan het jaar ervoor.
Hoe het komt?
Hoge lonen en een krappe arbeidsmarkt zijn volgens veel economen de grootste aanjagers van de inflatie in ons land. Nee hoor, komt door de bedrijfswinsten, zeggen vooral economen aan de linkerkant. Dat was enkele jaren geleden zo, zeggen weer andere vakbroeders. Laten ze die loonstijging maar uit de hogere winsten betalen, komt het antwoord. Nee, we moeten investeren. Bovendien zijn arbeid en grondstoffen schaars, dus duur. Gaan jullie maar meer produceren per gewerkt uur. En zo is de cirkel weer rond.
Loon-prijsspiraal
De lonen zullen de komende 12 tot 24 maanden minder sterk omhoog gaan, als je op de nieuwe cao's mag afgaan. Toch blijven werkgevers bezorgd. Want de eisen van de vakbonden zijn hoger dan nu. Sterke loongroei zorgt voor hogere loonkosten en dat kan de prijzen opdrijven, waarna de inflatie opnieuw stijgt en er een loon-prijsspiraal ontstaat. ‘De sterk stijgende loonkosten kunnen de concurrentiepositie en gezondheid van Nederlandse bedrijven verzwakken’, waarschuwde werkgeversvereniging AWVN. Econoom Notten van het CBS denkt niet dat er nu al een loon-prijsspiraal is. ‘Wat we wel zien is dat sommige diensten in prijs zijn gestegen nadat in die sector de lonen sterk zijn verhoogd.’
Koopkracht niet gestegen
Uit de loonindex van Van Spaendonck blijkt dat het modale inkomen in Nederland eind vorig jaar € 3.350 bedroeg. Sinds 2018 is het modale inkomen met bijna 30 procent gestegen, bijna gelijk aan de inflatie in dezelfde periode. Onze koopkracht is in vijf jaar gelijk gebleven, volgens deze cijfers.
Daar wijst vicevoorzitter Zakaria Boufangacha van de FNV ook op, en de looneis van 7 procent in komende cao’s is daar mede op gebaseerd. ‘Terwijl de rijken rijker worden, zijn er grote groepen mensen die amper kunnen rondkomen.’ Voorzitter Fortuin van het CNV wijst daar ook op, uit eigen onderzoek. ‘In veel sectoren zullen we dus nog steeds met een stevige looneis komen.’ Want afgezet tegen een hardnekkige inflatie van 3 tot 4 procent lijkt 5 procent meer loon straks niet buitensporig.
Let op:
De gegevens in dit dossier zijn ontleend aan tientallen doorgaans zeer betrouwbare bronnen. Toch kan Earnest geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden, of gevolgschades die hieruit kunnen ontstaan. Deze informatie verandert vaak, en veel. Daarom is alleen de online-versie van dit dossier actueel.
