Meer tijd nodig voor de Banenafspraak
Ongeveer een derde van de mensen die worden gerekend tot de doelgroep van de banenafspraak heeft zodanige beperkingen en problemen dat ze waarschijnlijk geen reële kans hebben op regulier werk. Mogelijk zijn ze beter geholpen met andere vormen van participatie. Dat concludeert de Nederlandse Arbeidsinspectie in een onderzoek naar de effectiviteit van de banenafspraak voor mensen met een arbeidsbeperking. Eind volgend jaar loopt de Banenafspraak uit 2013 af.
Met 74.031 extra banen hebben marktwerkgevers het streefcijfer van 80.000 extra banen tussen 2013 en 2023 niet gehaald. Het is voor het eerst dat de marktwerkgevers hun jaarlijkse doelstelling niet hebben gehaald. Zeggen ze er zelf bij.
Ook werkgevers bij de overheid hebben hun doelstelling niet gehaald. Ze hebben in 10 jaar tijd 11.634 extra banen gerealiseerd. Dat moeten er eind volgend jaar 25.000 zijn. Overheden realiseren de laatste jaren wel steeds meer werkplekken voor mensen met een arbeidsbeperking.
Lange periodes van niet-werken
De banenafspraak houdt in dat werkgevers en overheden uiterlijk eind 2025 125.000 extra banen hebben gerealiseerd voor mensen met een arbeidsbeperking. Waaronder 100.000 in marktsectoren. Maar 35 procent van de mensen in de doelgroep banenafspraak heeft tussen 1 januari 2019 en 1 januari 2022 helemaal niet gewerkt. En ook in de drie jaar daarvoor, tussen 2015 en 2018, heeft ongeveer een derde niet gewerkt. Het gaat dus om lange periodes van niet werken, constateert de Arbeidsinspectie.
Volgens de AWVN is de doelgroep van de banenafspraak momenteel 265.000 mensen groot. Deze mensen zijn opgenomen in het doelgroepregister dat UWV beheert. Hiervan is ruim de helft aan het werk, dat zouden 138.000 mensen zijn.
Actief begeleiden
Gemeenten en UWV proberen mensen uit de doelgroep banenafspraak met een reële kans op regulier werk zo goed mogelijk aan een betaalde baan te helpen. Of dat succesvol is, hangt af van hoe actief zij worden begeleid. In de praktijk is actief begeleiden maar mogelijk voor een kleine groep mensen.
VNO-NCW en MKB-Nederland geven aan dat veel werkgevers deze mensen wel willen aannemen, maar dat ze onvoldoende geschikte kandidaten kunnen vinden. Want werkgevers zijn meestal op zoek naar iemand die direct inzetbaar is. Maar juist de mensen uit de doelgroep banenafspraak hebben vaak een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Om deze mensen productief te laten zijn moeten werkgevers veel aanpassingen doen in hun organisatie en veel begeleiding geven. Vaak willen of kunnen werkgevers dat niet.
Te weinig tijd
Een groot deel van de doelgroep banenafspraak krijgt geen actieve begeleiding, omdat daar eenvoudig geen tijd voor is. Er zijn dan weinig klantcontacten en dan zijn de kansen op activering en re-integratie te klein, constateert de Arbeidsinspectie. Mensen met gezondheidsproblemen krijgen bovendien te maken met lange wachttijden in de zorg.
Andere obstakels
Ook zijn veel mensen uit de doelgroep bevreesd voor financiële consequenties voor hun uitkering en toeslagen als ze (weer of meer) aan het werk gaan. Bovendien ervaren medewerkers van gemeenten en UWV te veel obstakels om de doelgroep eenvoudig te kunnen verwijzen naar andere vormen van participatie, zoals vrijwilligerswerk, dagbesteding of beschut werk.
Maatwerk
De onderzoekers van de Arbeidsinspectie bevelen aan om meer tijd vrij te maken voor mensen uit de doelgroep. Tijd voor maatwerk, om een vertrouwensband te kunnen opbouwen, om continuïteit in de dienstverlening te waarborgen en om zicht te houden op ontwikkelingen van klanten die (tijdelijke) niet aan re-integratie werken.
Nieuwe initiatieven
AWVN, VNO-NCW en MKB-Nederland denken aan nieuwe initiatieven om mensen uit de doelgroep van de banenafspraak aan werk te helpen. Maar tegelijkertijd moet ook worden gekeken naar andere groepen werknemers met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. Vraag is of dit nog gekoppeld moet worden aan de huidige banenafspraak die in 2026 afloopt, of dat er nieuwe afspraken tot stand moeten komen.
Meer informatie
- Het onderzoek van de Arbeidsinspectie;
- Reacties van de werkgevers; AWVN en VNO-NCW;
- Volg het dossier over de Banenafspraak bij de Rijksoverheid.
Let op:
De gegevens in dit dossier zijn ontleend aan tientallen doorgaans zeer betrouwbare bronnen. Toch kan Earnest geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden, of gevolgschades die hieruit kunnen ontstaan. Deze informatie verandert vaak, en veel. Daarom is alleen de online-versie van dit dossier actueel.
